ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Παρασκευή 21 Ιανουαρίου 2011

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ 

Δύο ή περισσότερα ουσιαστικά μπορούν να υπάρχουν μαζί σαν ένα σύνολο. Ένα από αυτά προσδιορίζει τα υπόλοιπα, δίνοντάς τους ένα χαρακτηριστικό, μια ιδιότητα. Στα τούρκικα υπάρχουν τέσσερα είδη προσδιορισμών.

Α.  ΑΚΑΤΑΛΗΚΤΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Αυτό το είδος αποτελείται από δύο ουσιαστικά. Και τα δύο ουσιαστικά βρίσκονται σε ονομαστική πτώση. Το πρώτο από αυτά τα ουσιαστικά προσδιορίζει το δεύτερο δίνοντάς του ένα χαρακτηριστικό.

Για να δούμε μερικά παραδείγματα:

yün kumaş (μάλλινο ύφασμα)

ipek kumaş (μεταξωτό ύφασμα)

tahta masa (ξύλινο τραπέζι)

tüy yastık (πουπουλένιο μαξιλάρι)

Β. ΑΚΑΘΟΡΙΣΤΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Και σε αυτό το είδος έχουμε δύο μόνο ουσιαστικά. Tο πρώτο ουσιαστικό δεν παίρνει κάποια κατάληξη ενώ το δεύτερο παίρνει την κατάληξη κτήσης του τρίτου ενικού προσώπου -(s)i, -(s)ı, -(s)u, -(s)ü.

Ουσιαστικό + Ø   Ουσιαστικό + κατάληξη κτήσης γ ενικού

Ο ακαθόριστος προσδιορισμός φανερώνει:

(1)  Το είδος ή την κατηγορία του πράγματος

      çocuk kitabı: παιδικό βιβλίο (δεν δείχνει ότι το βιβλίο ανήκει σε ένα συγκεκριμένο παιδί)

      üniversite öğrencisi: φοιτητής 

      okul arabası: σχολικό αμάξι

      kadın çantası: γυναικεία τσάντα

      yolcu uçağı: επιβατικό αεροσκάφος

(2) Τον τόπο, τη φυλή, τη ράτσα ενός πράγματος

      kurt köpeği: λυκόσκυλο

      rus halkι: ρώσικος λαός

      tavuk çorbası: κοτόσουπα

      

(3) Καθήκον, επάγγελμα, λειτούργημα

      okul müdürü: διευθυντής σχολείου

      fabrika isçisi: εργάτης

      america elçisi: αμερικάνος πρέσβης

(4) Τοπονυμίες

     Taksim Meydanı: πλατεία Ταξίμ

     Pire limanı: το λιμάνι του Πειραιά

     Egnatıa yolu: Εγνατία οδός

Γ. ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

    Ο καθοριστικό προσδιορισμός αποτελεί την Γενική Κτητική.  Αποτελείται από δύο ουσιαστικά, το ένα πάντα στη γενική πτώση και το άλλο με κατάληξη κτήσης.

    Ο καθοριστικός προσδιορισμός φανερώνει το που ή σε ποιον ανήκει ένα ουσιαστικό. 

     ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

    Προσθέτουμε στον κτήτορα (1ο ουσιαστικό) τη γενική πτώση  -(n)in, -(n)ın, -(n)un, -(n)ün και στο κτήμα (2ο ουσιαστικό) το γ' ενικό πρόσωπο της κτητικής κατάληξης -(s)i, -(s)ı, -(s)u,-(s)ü. Ο κτήτορας μπαίνει πάντα στην αρχή.

Κτήτορας -(n)in[ -(n)ın, -(n)un, -(n)ün]  κτήμα-(s)i,[ -(s)ı, -(s)u,-(s)ü]

Για να δούμε μερικά παραδείγματα:

Θέλουμε να πούμε η τσάντα του παιδιού.

Το παιδί είναι ο κτήτορας

Η τσάντα είναι το κτήμα

Σύμφωνα με το κανόνα ο κτήτορας θα μπει πρώτος και το κτήμα δεύτερο:

Çocuk canta

Σύμφωνα με το κανόνα στο κτήτορα θα προσθέσουμε την κατάληξη (n)in σύμφωνα πάντα με τους κανόνες φωνητικής αρμονίας και στο κτήμα την κατάληξη (s)i  σύμφωνα πάντα με τους κανόνες φωνητικής αρμονίας: 

Çocuk+un    canta+sı = Çocuğun    cantası

Στο προηγούμενο μάθημα, στον ακαθόριστο προσδιορισμό είδαμε το παράδειγμα kadın çantası (γυναικεία τσάντα).

Ας πάρουμε τις ίδιες λέξεις για να δούμε την διαφορά με τον καθοριστικό προσδιορισμό. Έχουμε λοιπόν:

kadın çanta = kadın+ın  çanta+sı =  kadının  çantası

το οποίο σημαίνει η τσάντα της γυναίκας . Βλέπουμε δηλαδή ότι από τη γενική έννοια γυναικεία τσάντα περνάμε σε συγκεκριμένη έννοια: η τσάντα της γυναίκας (μιας συγκεκριμένης γυναίκας)

Το ίδιο συμβαίνει και στα παρακάτω παραδείγματα:

otobüs şoförü

otobüsün şoförü

banka müdürü

bankanın müdürü

Μπορείτε να διακρίνετε τη διαφορά στο νόημα;

Δ. ΑΛΥΣΙΔΩΤΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Ο αλυσιδωτός προσδιορισμός αποτελείται από δύο ή και περισσότερους προσδιορισμούς, ακαθόριστος ή καθοριστικούς. Αποτελείται από τρία ή περισσότερα ουσιαστικά.

Το πρώτο ουσιαστικό μπαίνει στη γενική πτώση [-(n)in, -(n)ın, -(n)un, -(n)ün]

Το δεύτερο την κατάληξη το γ' ενικό πρόσωπο της κτητικής κατάληξης [ -(s)i, -(s)ı, -(s)u,-(s)ü] και τη γενική πτώση  [-nin, -nın, -nun, -nün]

Το τρίτο ουσιαστικό παίρνει το γ' ενικό πρόσωπο της κτητικής κατάληξης [ -(s)i, -(s)ı, -(s)u,-(s)ü]

1ο ουσιαστικό+-(n)in[ -(n)ın, -(n)un, -(n)ün]  2ο ουσιαστικό+ -(s)i, [-(s)ı, -(s)u,-(s)ü]+-(n)in[ -(n)ın, -(n)un, -(n)ün] 3ο ουσιαστικό + -(s)i,[ -(s)ı, -(s)u,-(s)ü]

Σε περίπτωση που υπήρχε και τέταρτο ουσιαστικό τότε στο τρίτο ουσιαστικό θα προσθέταμε και πάλι την γενική πτώση και στο τέταρτο το γ' ενικό πρόσωπο της κτητικής κατάληξης και ούτω καθεξής

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα:

Θέλουμε αρχικά να πούμε το αυτοκίνητο του μπαμπά

babanin arabası 

(καθοριστικός προσδιορισμός)

Τώρα θέλουμε να πούμε η πόρτα του αυτοκινήτου του μπαμπά

το πρώτο ουσιαστικό παραμένει όπως έχει, το δεύτερο παίρνει και τη γενική πτώση και το τρίτο (η πόρτα) το γ' ενικό πρόσωπο της κτητικής κατάληξης

babanin arabasının kapısı

Για να πούμε το χερούλι της πόρτας του αυτοκινήτου του μπαμπά:

                                                       babanin arabasının kapısının kolu