Μάθημα 20: Ενεστώτας (Şimdiki Zaman)

Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013

1. ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ

α. Ο Şimdiki Zaman εκφράζει την πράξη ή την ενέργεια που γίνεται την ώρα που μιλάμε στο παρόν.

β. Πράξεις και ενέργειες που άρχισαν προ πολλού αλλά συνεχίζονται να γίνονται και στο παρόν εκφράζονται με Şimdiki Zaman.

γ. Τέλος εκφράζει μια ενέργεια ή πράξη που είναι σίγουρο, είναι προγραμματισμένη, ότι θα γίνει στο μέλλον.

2. ΚΑΤΑΦΑΣΗ

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ

Ο ενεστώτας σχηματίζεται με την προσθήκη στη ρίζα του ρήματος της κατάληξης -ıyor .

Ρήμα + ıyor +προσωπική κατάληξη

(καταλήξεις του είμαι)

eylem + ıyor + kişi eki

Ας πάρουμε για παράδειγμα το ρήμα sevmek. Αν από αυτό αφαιρέσουμε το mek έχουμε τη ρίζα του ρήματος: sev

Ben sev + i yor + um = seviyorum

ρίζα ρήματος κατάληξη ενεστώτα κατάληξη 1ου προσώπου του είμαι

Sen sev + i yor + sun = seviyorsun

ρίζα ρήματος κατάληξη ενεστώτα κατάληξη 2ου προσώπου του είμαι

O sev + i yor + Ø = seviyor

ρίζα ρήματος κατάληξη ενεστώτα κατάληξη 3ου προσώπου του είμαι

Βiz sev + i yor + uz = seviyoruz

ρίζα ρήματος κατάληξη ενεστώτα κατάληξη 1ου πληθ. προσ. του είμαι

Siz sev + i yor + sunuz = seviyorsunuz

ρίζα ρήματος κατάληξη ενεστώτα κατάληξη 2ου πληθ. προσ. του είμαι

Onlar sev + i yor + (lar) = seviyor(lar)

ρίζα ρήματος κατάληξη ενεστώτα κατάληξη 3ου πληθ. προσ. του είμαι

1. Το yor στη κατάληξη ενεστώτα -ıyor δεν ακολουθεί την φωνητική αρμονία.

2. Για να πάρουμε τη ρίζα το ρήματος αρκεί από αυτό να αφαιρέσουμε το mak ή mek που έχουν στο τέλος. (πχ.: sevmek: sev, aramak: ara)

3. ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΝΕΣΤΩΤΑ

Κατά την προθήκη της κατάληξης ενεστώτα -ıyor στη ρίζα του ρήματος παρατηρούνται τα εξής:

α. Αν η ρίζα του ρήματος λήγει σε σύμφωνο τότε το ı της κατάληξης -ıyor ακολουθεί την φωνητική αρμονία και τρέπεται ανάλογα σε -ı, -,i -u, -ü.

(1) Έτσι αν το τελευταίο φωνήεν της ρίζας του ρήματος είναι α ή ı τότε η κατάληξη ενεστώτα γίνεται -ıyor:

Yapmak: Yap + ıyor + um = Yapıyorum

(τελευταίο φωνήεν ρίζας το α)

(2) Αν το τελευταίο φωνήεν της ρίζας του ρήματος είναι e ή i τότε η κατάληξη ενεστώτα γίνεται -iyor:

Gelmek: Gel + iyor + sun = Geliyorsun

(τελευταίο φωνήεν ρίζας το e)

(3) Όταν το τελευταίο φωνήεν της ρίζας του ρήματος είναι o ή u τότε η κατάληξη ενεστώτα γίνεται -uyor:

Oturmak: otur + uyor = oturuyor

(τελευταίο φωνήεν ρίζας το u)

(4) Και όταν το τελευταίο φωνήεν της ρίζας του ρήματος είναι ü ή ö τότε η κατάληξη ενεστώτα γίνεται -üyor:

Görmek: gör + üyor + üz

(τελευταίο φωνήεν ρίζας το ö)

β. Αν η ρίζα του ρήματος λήγει σε φωνήεν τότε αυτό αφαιρείται και στη θέση του μπαίνει το ι της κατάληξης ıyor, το οποίο ακολουθεί την φωνητική αρμονία του τελευταίου φωνήεντος της ρίζας του ρήματος.

Ας πάρουμε αρχικά το ρήμα beklemek.

Η ρίζα του ρήματος είναι bekle. Βλέπουμε λοιπόν ότι λήγει στο φωνήεν e το οποίο σύμφωνα με τον παραπάνω κανόνα πρέπει να αφαιρεθεί.

Θα μείνει λοιπόν μόνο το bekl. Έτσι το τελευταίο φωνήεν, την φωνητική αρμονία του οποίου θα ακολουθήσει η κατάληξη ıyor, είναι το e.

Επομένως η κατάληξη ıyor θα γίνει iyor

beklemek: bekle + ıyor + um = bekl + iyor +um = bekliyorum

(αφαιρούμε το φωνήεν που λήγει η ρίζα και το ι του ıyor γίνεται i)

Με τον ίδιο τρόπο:

aramak: ara + ıyor + um = ar + ıyor + um = arıyorum

(αφαιρούμε το φωνήεν που λήγει η ρίζα και το ι του ıyor γίνεται ı)

söylemek: söyle + ıyor + um = söyl + üyor + um = söylüyorum

(αφαιρούμε το φωνήεν που λήγει η ρίζα και το ι του ıyor γίνεται ü)

toplamak: topla + ıyor + um = topl + uyor + um = topluyorum

(αφαιρούμε το φωνήεν που λήγει η ρίζα και το ι του ıyor γίνεται u)

γ. Υπάρχουν 4 ρήματα των οποίων η ρίζα τελειώνει σε t και όταν προσθέτουμε την κατάληξη -ıyor το t γίνεται d

etmek et + iyor+ um = ediyorum

gitmek git+ iyor+ um = gidiyorum

tatmak tat+ ıyor+ um =tadıyorum

gütmek güt+üyor+um =güdüyorum

ΠΡΟΣΟΧΗ

Τον ίδιο κανόνα ακολουθούν και όλα τα σύνθετα ρήματα με το etmek (seyretmek, kaybetmek κτλ)

δ. Τα ρήματα demek και yemek έχουν μονοσύλλαβη ρίζα η οποία λήγει στο φωνήεν e. Με την προσθήκη της κατάληξης ενεστώτα το e αφαιρείται και η κατάληξη ενεστώτα γίνεται -iyor

demek

de + ıyor +um = d + iyor +um = diyorum

yemek

ye + ıyor +um = y + iyor +um = yiyorum

ΠΡΟΣΟΧΗ
Στο τρίτο πληθυντικό πρόσωπο ενεστώτα, αν στην πρόταση αναφέρεται και το υποκείμενο (στον πληθυντικό) και μεταξύ αυτού και του ρήματος παρεμβάλλονται λιγότερες από δύο λέξεις, τότε ο πληθυντικός (-ler/-lar) στο ρήμα παραλείπεται

Δηλαδή:

Otobüsler durakta bekliyor

υποκείμενο μία λέξη ανάμεσα στο παραλείπετε ο πληθυντικός

στο πληθυντικό υποκείμενο και το ρήμα

ΑΛΛΑ

Yolcular durakta otobüs bekliyorlar

υποκείμενο δύο λέξεις ανάμεσα στο δεν παραλείπετε ο πληθυντικός

στο πληθυντικό υποκείμενο και το ρήμα

Σε αυτή και μόνο την περίπτωση όμως δε θα ήταν λάθος να πούμε και

Yolcular durakta otobüs bekliyor

4. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Άσκηση 1 : Κλείστε τα παρακάτω ρήματα στη κατάφαση του ενεστώτα σε όλα τα πρόσωπα και μεταφράστε τα

almak

çalışmak

beklemek

bilmek

dönmek

görüşmek

konuşmak

aramak

toplamak

demek

yemek

Τη λύση της άσκησης θα την στείλετε στο e mail μας toraksereis@gmail.com . Oı λύσεις δε θα δοθούν στο επόμενο μάθημα.

Τι θα κάνετε μέχρι το επόμενο μάθημα:

Θα μάθετε τη θεωρία για την κατάφαση του ενεστώτα

Θα λύσετε την άσκηση

Τι θα μάθουμε στο επόμενο μάθημα:

Θα μάθουμε την άρνηση και την ερώτηση του ενεστώτα

Σας ενδιαφέρει;

Αποκτήστε ένα από τα καλύτερα βιβλία διδασκαλίας Τουρκικών για Ελληνόφωνους για το Βασικό Επίπεδο Α στέλνοντας ένα e mail στο cleoda@cytanet.com.cy