Μάθημα 71: Δευτερεύουσες Προτάσεις (Ουσιαστικοποίηση)

Μάθημα 71: Δευτερεύουσες Προτάσεις (Ουσιαστικοποίηση)

Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2015

ΓΕΝΙΚΑ

Οι δευτερεύουσες προτάσεις συμπληρώνουν την έννοια της κύριας πρότασης και εξαρτώνται πάντα από αυτήν.  

Στα ελληνικά μεταφράζεται ως "να"  (...να κάνω κάτι). Δηλαδή πχ:

 θέλω να πάω

              δευτερεύουσα

Αποφάσισα να έρθω

                            δευτερεύουσα

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Ο σχηματισμός των δευτερευουσών προτάσεων  γίνεται με την ουσιαστικοποίηση του ρήματος. 

Εξαρτάτε από το αν στην δευτερεύουσα πρόταση έχουμε Ταυτοπροσωπία ή Ετεροπροσωπία (θα εξετάσουμε στα επόμενα μαθήματα αναλυτικά όλες τις περιπτώσεις).

Εξαρτάτε από την πτώση που συντάσσεται το ρήμα της κύριας πρότασης. Στα παραπάνω παραδείγματα λοιπόν η πτώση εξαρτάτε από το ρήμα θέλω και από το ρήμα αποφάσισα.

Να θυμίσουμε ότι μπορείτε να δείτε με ποια πτώση συντάσσονται τα πιο γνωστά ρήματα στο ΜΑΘΗΜΑ 28

Για να ξεκινήσουμε λοιπόν με την ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ.

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ

Σχηματισμός

Στην ταυτοπροσωπία η ουσιαστικοποίηση του ρήματος της δευτερεύσουσας πρότασης σχηματίζεται όπως παρακάτω:

Στην κατάφαση έχουμε:

Ρίζα Ρήματος + mek/mak + Πτώση που συντάσσεται το ρήμα της κύριας πρότασης

Προσοχή

Όταν η πτώση που ακολουθεί είναι Δοτική ή Αιτιατική (φωνήεν δηλαδή) τότε το mak/mek μετατρέπεται σε may/mey

Στην άρνηση παίρνουμε το αρνητικό απαρέμφατο του ρήματος. Δηλαδή:

Ρίζα Ρήματος + me/ma + mek/mak + Πτώση που συντάσσεται το ρήμα της κύριας πρότασης



Η ερώτηση γίνεται στην κύρια πρόταση ανάλογα με το χρόνο που έχουμε. Δεν επηρεάζει την δευτερεύουσα πρόταση

Αν η κύρια πρόταση είναι σε άρνηση δεν επηρεάζει την δευτερεύουσα πρόταση. Θα πρέπει απλά να προσέχουμε νοηματικά τον σχηματισμό, όπως και στα ελληνικά. 

Για να αρχίσουμε όμως να βλέπουμε παραδείγματα για να καταλάβουμε τι εννοούμε με το παραπάνω τύπο. Πάμε να πάρουμε το πρώτο μας ρήμα, το ΘΕΛΩ

İstemek

Το istemek συντάσσεται στην ταυτοπροσωπία με απαρέμφατο ή με αιτιατική.

Αν ανάμεσα στο ουσιαστικοποιημένο ρήμα και στο istemek παρεμβάλλεται άλλη λέξη, τότε το ουσιαστικοποιημένο ρήμα μπαίνει στη αιτιατική πτώση.

Αν όμως δεν παρεμβάλλεται άλλη λέξη τότε το ουσιαστικοποιημένο ρήμα παραμένει ως απαρέμφατο ή μπαίνει στην αιτιατική.

Πως θα πούμε επομένως "Θέλω να πάω στο σπίτι" σε όλα τα πρόσωπα;

Έχουμε δηλαδή τις λέξεις ev (σπίτι), gitmek (πάω), και istemek (θέλω)

Έτσι λοιπόν:

Ev+e  gitmek istiyorum = Eve  gitmek istiyorum

(H λέξη ev μπαίνει στη δοτική λόγω του gitmek)

Το gitmek παραμένει ως απαρέμφατο λόγω του istemek (θα μπορούσε να γίνει και gitmeyi)

To istemek παίρνει το χρόνο και το πρόσωπο που θέλουμε.

Για να δούμε και τα υπόλοιπα πρόσωπα:

Eve  gitmek istiyorum (θέλω να πάω στο σπίτι)

Eve  gitmek istiyorsun (θέλεις να πας στο σπίτι)

Eve  gitmek istiyor (θέλει να πάει στο σπίτι)

Eve  gitmek istiyoruz (θέλουμε να πάμε στο σπίτι)

Eve  gitmek istiyorsunuz (θέλετε να πάτε στο σπίτι)

Eve  gitmek istiyorlar (θέλουν να πάνε στο σπίτι)

Όπως είπαμε παραπάνω, το istemek όταν δεν παρεμβάλλεται άλλη λέξη μπορεί να συνταχθεί με απαρέμφατο (όπως είδαμε πριν) ή με αιτιατική:

Ev+e  git+mek+i       istiyorum = Eve  gitmey+i istiyorum = Eve  gitmeyi istiyorum

                               αιτιατική

[Επειδή μετά το mek ακολουθεί η αιτιατική πτώση (φωνήεν) το k γίνεται y]

Έχουμε δηλαδή:

Eve  gitmeyi istiyorsun

Eve  gitmeyi istiyor

Eve  gitmeyi istiyoruz

Eve  gitmeyi istiyorsunuz

Eve  gitmeyi istiyorlar

Η έννοια στα ελληνικά δεν μεταβάλλεται. Ισχύει η μετάφραση που είχαμε και πριν.

Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση που στο ουσιαστικοποιημένο ρήμα και στο istemek παρεμβάλλεται άλλη λέξη;

Τότε, όπως είπαμε, υπάρχει μόνο ένας σωστός τρόπος σύνταξης:

Λέμε π.χ.: uyumak istiyorum ή uyumayı istiyorum  (και τα δύο σωστά)

                                     (θέλω να κοιμηθώ)

αλλά

uyumayı çok istiyorum 

(και ΟΧΙ uyumak çok istiyorum)

Για να δούμε μερικά ακόμη παραδείγματα:

1) ders yapmak istemiyorum ή ders yapmayı istemiyorum (δεν θέλω να κάνω τα μαθήματά μου)

αλλά

 ders yapmayı hiç istemiyorum

(και ΟΧΙ  ders yapmaκ hiç istemiyorum)

2) televizyonda maç seyretmek istiyorum ή televizyonda maç seyretmeyi istiyorum

αλλά

 televizyonda maç seyretmeyi şimdi istiyorum

(και ΟΧΙ televizyonda maç seyretmek şimdi istiyorum)

3) sokakta yürümek istemiyorum ή sokakta yürümeyi istemiyorum

αλλά

sokakta yürümeyi yağmurda istemiyorum

(και ΟΧΙ sokakta yürümek yağmurda  istemiyorum)

Στο επόμενο Μάθημα:

Θα συνεχίσουμε το σχηματισμό δευτερευουσών προτάσεων με άλλα ρήματα στην κύρια πρόταση