Ενεστώτας Διαρκείας

Ενεστώτας Διαρκείας

Πέμπτη 6 Μαΐου 2010

ΧΡΗΣΗ

Ο Ενεστώτας Διαρκείας χρησιμοποιείται:

α. Για πράξεις που γινόταν στο παρελθόν, γίνονται στο παρών και θα συνεχίσουν να γίνονται στο μέλλον.

her gün bir bardak bira içer

β. Για να εκφράσουμε γενικές αλήθειες. 

Dünya döner

γ. Για να εκφράσουμε μια ικανότητα/ ιδιότητα.

Güzel resim yaparım

δ. Για να εκφράσουμε μια επιθυμία - παράκληση. Σε αυτή τη περίπτωση χρησιμοποιούμε τον ερωτηματικό τύπο.

Bir dilim kek almaz mısınız?

ε. Για να περιγράψουμε γεγονότα που έγιναν στο παρελθόν.   

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΚΑΤΑΦΑΣΗ



Για να δούμε πως σχηματίζεται ο Ενεστώτας Διαρκείας θα πρέπει να χωρίσουμε πρώτα τα ρήματα σε αυτά που η ρίζα τους είναι ΜΟΝΟΣΥΛΛΑΒΗ και στα ρήματα που η ρίζα τους έχει ΔΥΟ ή ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ συλλαβές. Επίσης θα πρέπει να δούμε αν τελειώνει σε σύμφωνο ή φωνήεν.




Ας δούμε κάθε μία κατηγορία ξεχωριστά.

Ρίζα του ρήματος που τελειώνει σε φωνήεν ανεξάρτητα με το αν είναι μονοσύλλαβη ή όχι


Όταν η ρίζα του ρήματος τελειώνει σε φωνήεν τότε προσθέτουμε την κατάληξη Ενεστώτα Διαρκείας -r και στη συνέχεια τις προσωπικές καταλήξεις,

Ρίζα που τελειώνει σε  φωνήεν+ r + Προσωπικές καταλήξεις

Ας πάρουμε  για παράδειγμα το ρήμα okumak

okumak = oku (ρίζα ρήματος)


oku+r+um = okurum
okursun
okur

okuruz
okursunuz
okur(lar)

Από το παραπάνω παράδειγμα βλέπουμε ότι οι προσωπικές καταλήψεις στον Ενεστώτα διαρκείας, ανάλογα με την φωνητική ερμηνεία, είναι οι παρακάτω


im, ım, um, üm
sin, sın, sun, sün
-

iz, ız, uz, üz
siniz, sınız, sunuz, sünüz
ler, lar

Μονοσύλλαβη ρίζα του ρήματος που τελειώνει σε σύμφωνο



Όταν η ρίζα του ρήματος είναι μονοσύλλαβη και λήγει σε σύμφωνο τότε προσθέτουμε την κατάληξη Ενεστώτα Διαρκείας -er, -ar (ανάλογα με την φωνητική αρμονία) και στη συνέχεια τις προσωπικές καταλήξεις.

Μονοσύλλαβη ρίζα ρήματος, λήγει σε σύμφωνο +er/ -ar +προσωπικές καταλήξεις

Ας δούμε ένα ρήμα με μονοσύλλαβη ρίζα και έχει τελευταίο γράμμα σύμφωνο

koşmak = koş  (ρίζα ρήματος)


koş + ar + ım = koşarım
koşarsın
koşar

koşarız
koşarsınız
koşarlar

Φωνητική Αρμονία
i, e, ü, ö = er
ı, a, u, o = ar

ΠΡΟΣΟΧΗ

Στο παραπάνω κανόνα υπάρχουν δεκατρία ρήματα με μονοσύλλαβη ρίζα που σχηματίζουν τον Ενεστώτα Διαρκείας ανώμαλα.

almak = alir
bilmek = bilir
bulmak = bulur
durmak = durur
gelmek = gelir
görmek = görür
kalmak = kalir
olmak = olur
ölmek = ölür
sanmak = sanır
varmak = varır
vermek = verir
vurmak = vurur  

Ρίζα ρήματος με δύο ή περισσότερες συλλαβές που τελειώνει σε σύμφωνο


Όταν η ρίζα του ρήματος τελειώνει σε σύμφωνο και αποτελείται από δύο ή περισσότερες συλλαβές τότε προσθέτουμε την κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας -ir, -ır, -ür, -ur (ανάλογα με την φωνητική αρμονία) και στη συνέχεια τις προσωπικές καταλήξεις

Ρίζα με δύο ή περισσότερες συλλαβές που λήγει σε σύμφωνο + -ir, -ır, -ür, -ur + προσωπικές καταλήξεις

Ας πάρουμε το ρήμα inanmak (πιστεύω)

inanmak = inan


inan + ır + ım = inanırım
inanırsın
inanır

inanırız
inanırsınız
inanırlar

Tα ρήματα gitmek, tatmak, etmek και όλα τα σύνθετα ρήματα με το etmek (όπως πχ το seyretmek) θα μετατρέψουν το τελευταίο γράμμα της ρίζας τους από t σε d. Τονίζουμε ότι η μετατροπή αυτή γίνεται ΜΟΝΟ στην ΚΑΤΑΦΑΣΗ και στην ΕΡΩΤΗΣΗ.

ΑΡΝΗΣΗ

Η άρνηση του Ενεστώτα Διαρκείας σχηματίζεται προσθέτοντας στη ρίζα του ρήματος τις αρνητικές καταλήξεις του Ενεστώτα Διαρκείας και στη συνέχεια τις προσωπικές καταλήξεις.

Για να δούμε ποιες είναι οι αρνητικές καταλήξεις του Ενεστώτα Διαρκείας

α΄ ενικό πρόσωπο: -me, -ma (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

β' ενικό πρόσωπο: -mez, -maz (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

γ' ενικό πρόσωπο: -mez, -maz (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

α' πληθυντικό πρόσωπο: -me, -ma (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

β' πληθυντικό πρόσωπο: -mez, -maz (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

γ' πληθυντικό πρόσωπο: -mez, -maz (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

Στη συνέχεια είπαμε ότι προστίθενται οι προσωπικές καταλήξεις οι ποίες στον Ενεστώτα Διαρκείας είναι:

α΄ ενικό πρόσωπο: -m

β' ενικό πρόσωπο: -sın -sin (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

γ' ενικό πρόσωπο: -

α' πληθυντικό πρόσωπο: -ız -iz (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

β' πληθυντικό πρόσωπο: -sınız -siniz (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

γ' πληθυντικό πρόσωπο: -ler -lar (ανάλογα με την φωνητική αρμονία)

Παρατηρούμε ότι στο α' πληθυντικό πρόσωπο η προσωπική κατάληξη αρχίζει από φωνήεν. Έχουμε επίσης την αρνητική κατάληξη που λήγει σε φωνήεν. Επομένως ανάμεσά τους θα αναπτυχθεί στο γράμμα y

Συνοψίζοντας έχουμε:

Ρίζα του Ρήματος + Αρνητική κατάληξη Ενεστώτα Διαρκείας+ (y)+Προσωπικές Καταλήξεις

Ρίζα του Ρήματος + -me, -ma ή -mez, -maz +(y)+ Προσωπικές Καταλήξεις

Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα

• Θα πάρουμε αρχικά ένα ρήμα που η ρίζα του τελειώνει σε φωνήεν:

okumak = oku (ρίζα του ρήματος)

oku+ma+m =okumam

okumazsın

okumaz

okumayız

okumazsınız

okumaz(lar)

• Ας δούμε στη συνέχεια ένα ρήμα του οποίου η ρίζα είναι μονοσύλλαβη και τελειώνει σε σύμφωνο:

binmek= bin (ρίζα του ρήματος)

binmem

binmezsin

binmez

binmeyiz

binmezsiniz

binmez(ler)

• Τέλος θα δούμε ένα παράδειγμα με ένα ρήμα που έχει πολυσύλλαβη ρίζα η οποία τελειώνει σε σύμφωνο

getirmek = getir (ρίζα του ρήματος)

getirmem

getirmezsin

getirmez

getirmeyiz

getirmezsiniz

getirmez(ler)

Παρατηρούμε ότι η άρνηση σχηματίζεται το ίδιο, ανεξάρτητα από τις συλλαβές που αποτελείται η ρίζα του ρήματος και ανεξάρτητα από το αν το τελευταίο γράμμα της είναι φωνήεν ή σύμφωνο.  

ΕΡΩΤΗΣΗ

Η ερώτηση σχηματίζεται με τη ρίζα του ρήματος στην οποία προστίθεται η κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας και στη συνέχεια ακολουθεί η ερωτηματική λέξη mi, mı, mü, mu (ανάλογα με την φωνητική αρμονία) στην οποία προστίθενται οι προσωπικές καταλήξεις

Ρίζα Ρήματος + Κατάληξη Ενεστώτα Διαρκείας       mi, mı, mü, mu + Προσωπικές Καταλήξεις

  

Ρίζα Ρήματος + -r/ -er,-ar/ ır, ir, ur, ür      mi, mı, mü, mu + Προσωπικές Καταλήξεις*

*πλην του γ πληθυντικού προσώπου

Η πρώτη σημαντική παρατήρηση που πρέπει να κάνουμε είναι πως ο σχηματισμός της ερώτησης εξαρτάτε από τα παρακάτω:

Αν η ρίζα του ρήματος τελειώνει σε φωνήεν ανεξάρτητα με το αν είναι μονοσύλλαβη ή όχι

Αν είναι μονοσύλλαβη η ρίζα του ρήματος και τελειώνει σε σύμφωνο

Αν η ρίζα ρήματος έχει δύο ή περισσότερες συλλαβές και τελειώνει σε σύμφωνο

Η δεύτερη σημαντική παρατήρηση είναι πως πρέπει να γνωρίζουμε καλά τα ανώμαλα ρήματα του ενεστώτα διαρκείας (Βλέπε μάθημα 60)

Ας δούμε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση

• Η ρίζα του ρήματος  τελειώνει σε φωνήεν ανεξάρτητα με το αν είναι μονοσύλλαβη ή όχι

okumak = oku (ρίζα ρήματος)

okur muyum?

okur musun?

okur mu?

okur muyuz?

okur musunuz?

okurlar mu?

Η τρίτη παρατήρηση βλέποντας το παραπάνω παράδειγμα έχει να κάνει με το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο. Βλέπουμε ότι η προσωπική κατάληξη του τρίτου πληθυντικού προσώπου κολλάει στο ρήμα μετά την κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας και όχι στην ερωτηματική λέξη mi, mı, mü, mu.

Η τέταρτη παρατήρηση έχει να κάνει με το γράμμα y που αναπτύσσεται στο πρώτο ενικό και πληθυντικό πρόσωπο ανάμεσα στην ερωτηματική λέξη και την προσωπική κατάληξη.

• Μονοσύλλαβη η ρίζα του ρήματος και τελειώνει σε σύμφωνο

koşmak = koş  (ρίζα ρήματος)

koşar mıyım?

koşar mısın?

koşar mı?

koşar mıyız?

koşar mısınız?

koşarlar mı?

• Ρίζα ρήματος με δύο ή περισσότερες συλλαβές που τελειώνει σε σύμφωνο

inanmak = inan (ρίζα ρήματος)

inanır mıyım?

inanır mısın? 

inanır mı? 

inanır mıyız? 

inanır mısınız?

inanırlar mı?

• Ανώμαλο Ρήμα Ενεστώτα Διαρκείας

Ας δούμε και ένα παράδειγμα ερώτησης ενός ανώμαλου ρήματος

gelmek = gel (ρίζα ρήματος)

gelir miyim?

gelir misin?

gelir mi?

gelir miyiz?

gelir misiniz?

gelirler mi?

Όπως καταλαβαίνεται για να μπορέσετε να σχηματίσετε την ερώτηση του Ενεστώτα Διαρκείας θα πρέπει να μάθετε πολύ καλά τον σχηματισμό της κατάφασης.

Για να δούμε μια διαφορά στις προσωπικές καταλήξεις πριν συνεχίσουμε στην αρνητική ερώτηση. 

Στην κατάφαση του Ενεστώτα Διαρκείας οι Προσωπικές Καταλήξεις είναι:

im, ım, um, üm

sin, sın, sun, sün

-

iz, ız, uz, üz

siniz, sınız, sunuz, sünüz

ler, lar

Στην άρνηση όμως είδαμε ότι οι προσωπικές καταλήξεις είναι οι:

 -m

 -sın -sin 

 -

-ız -iz 

-sınız -siniz
-ler -lar 

Βλέπουμε ότι στο α΄ενικό πρόσωπο έχουμε διαφορετική προσωπική κατάληξη ανάμεσα στην κατάφαση και στην άρνηση. Στην ερώτηση οι προσωπικές καταλήξεις είναι ίδιες με αυτές της κατάφασης.

Tα ρήματα gitmek, tatmak, etmek και όλα τα σύνθετα ρήματα με το etmek (όπως πχ το seyretmek) θα μετατρέψουν το τελευταίο γράμμα της ρίζας τους από t σε d. Τονίζουμε ότι η μετατροπή αυτή γίνεται ΜΟΝΟ στην ΚΑΤΑΦΑΣΗ και στην ΕΡΩΤΗΣΗ.

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ

Η αρνητική ερώτηση σχηματίζεται με την άρνηση του ρήματος στο γ' ενικό πρόσωπο και στη συνέχεια με την ερωτηματική λέξη mi, mı, mü, mu (ανάλογα με την φωνητική αρμονία) στην οποία προστίθενται οι προσωπικές καταλήξεις.

Ρίζα Ρήματος + Αρνητική Κατάληξη Ενεστώτα Διαρκείας  mi, mı, mü, mu + Πρ. Καταλήξεις

Ρίζα Ρήματος + -mez/-maz mi, mı, mü, mu + Προσωπικές Καταλήξεις*

* πλην του γ' πληθυντικού προσώπου

Όπως και στην άρνηση έτσι κι εδώ δεν έχει σημασία αν η ρίζα του θέματος είναι μονοσύλλαβο ή αν τελειώνει σε φωνήεν ή σύμφωνο. Επίσης δεν έχει σημασία αν είναι ανώμαλο ρήμα.

Επίσης  πρέπει να προσέξουμε ότι όπως στην ερώτηση έτσι και στην αρνητική ερώτηση στο γ' πληθυντικό πρόσωπο η προσωπική κατάληξη κολλάει στο ρήμα μετά την αρνητική κατάληξη και όχι στην ερωτηματική λέξη mi, mı, mü, mu.

Οι προσωπικές καταλήξεις είναι ίδιες με αυτές στην ερώτηση

Το γράμμα y αναπτύσσεται στο πρώτο ενικό και πληθυντικό πρόσωπο ανάμεσα στην ερωτηματική λέξη και την προσωπική κατάληξη.

Ας δούμε ένα παράδειγμα

okumak = oku (ρίζα του ρήματος)

oku + maz  mıyım?  =   okumaz  mıyım?

okumaz mısın?

okumaz mı?

okumaz mıyız?

okumaz mısınız?

okumaz(lar) mı?