Μάθημα 66: Το Ρήμα ΜΠΟΡΩ στον Ενεστώτα Διαρκείας
Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015
Είδαμε στο προηγούμενο μάθημα πως σχηματίζει το Μπορώ τον Ενεστώτα. Σήμερα θα δούμε πως σχηματίζει τον ενεστώτα διαρκείας.
Εδώ να θυμίσουμε ότι τους γενικούς κανόνες σχηματισμού και τις εξαιρέσεις τις έχουμε αναφέρει στο Μάθημα 64, το οποίο πρέπει να διαβάσετε πρώτα.
ΧΡΗΣΗ
Χρησιμοποιούμε το -ebil/-abil στον Ενεστώτα Διαρκείας:
- Για να δηλώσουμε κάτι πιθανό να συμβεί στο μέλλον.
İyi öğrenciler sınavı kazanabilir (οι καλοί μαθητές μπορούν να πετύχουν στις εξετάσεις)
- Για να δηλώσουμε μια γενική αλήθεια.
Pasaportlari yok yurt dışına gıdemezler (Χωρίς διαβατήρια δεν μπορούν να πάνε στο εξωτερικό)
- Για να προτείνουμε κάτι.
Yarın sinemaya gıdebiliriz (αύριο μπορούμε να πάμε στο σινεμά)
- Για να ζητήσουμε κάτι ευγενικά.
Yarın sinemaya gıdebilir miyim? (μπορώ να πάω αύριο στο σινεμά;)
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
ΚΑΤΑΦΑΣΗ
Η κατάφαση του μπορώ στον ενεστώτα διαρκείας σχηματίζεται αν στη ρίζα του ρήματος προσθέσουμε την κατάληξη του μπορώ, στη συνέχεια την κατάληξη του ενεστώτα διαρκείας και τέλος τις προσωπικές καταλήξεις.
Ρίζα Ρήματος +(y)+ -ebil/-abil + Κατάληξη Ενεστώτα Διαρκείας + Προσωπικές Καταλήξεις
Ρίζα Ρήματος +(y)+ -ebil/-abil + ir + Προσωπικές Καταλήξεις
Η ρίζα του ρήματος είναι koş
Έχουμε λοιπόν:
koş+abil+ir+im = koşabilirim
koşabilirsin
koşabilir
koşabiliriz
koşabilirsiniz
koşabilirler
Είχαμε δει στον Ενεστώτα Διαρκείας ότι οι καταλήξεις του Ενεστώτα Διαρκείας εξαρτάται από το πόσες συλλαβές έχει η ρίζα του ρήματος και από το αν τελειώνει σε φωνήεν ή σε σύμφωνο (βλέπε Μάθημα 60). Στη περίπτωση του μπορώ όμως η κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας είναι μόνο η -ir καθώς μετά την ρίζα του ρήματος ακολουθεί η κατάληξη του μπορώ.
Τις προσωπικές καταλήξεις του Ενεστώτα Διαρκείας μπορείτε να τις δείτε στο Μάθημα 60
ΑΡΝΗΣΗ
Η άρνηση στον Ενεστώτα Διαρκείας σχηματίζεται αν στη ρίζα του ρήματος προσθέσουμε την αρνητική κατάληξη του μπορώ -a/-e, στη συνέχεια την αρνητική κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας και τέλος τις προσωπικές καταλήξεις του Ενεστώτα Διαρκείας στην Άρνηση. Αν η ρίζα του ρήματος τελειώνει σε φωνήεν, τότε ανάμεσα σε αυτό και στην αρνητική κατάληξη του μπορώ αναπτύσσεται το γράμμα y.
Ρίζα Ρήματος+(Y) +Αρνητική Κατάληξη μπορώ+Αρνητική Κατάληξη Εν. Διαρκείας+Προσωπικές Καταλήξεις
Ρίζα Ρήματος+(y)+ -a/-e + -ma/me ή -maz/-maz + Προσωπικές Καταλήξεις
Η άρνηση του Ενεστώτα Διαρκείας διαφέρει ανάλογα με το πρόσωπο στο οποίο αναφερόμαστε. Λεπτομέρειες δείτε στο Μάθημα 61.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Οι προσωπικές καταλήξεις του Ενεστώτα Διαρκείας διαφέρουν στην κατάφαση και στην άρνηση. Δείτε τις διαφορές στο τέλος του Μαθήματος 62.
Για να δούμε πως το ρήμα koşmak σχηματίζει την άρνηση με το μπορώ στον Ενεστώτα Διαρκείας
koş+a+ma+m = koşamam
koşamazsın
koşamaz
koşamayız
koşamazsınız
koşamazlar
ΕΡΩΤΗΣΗ
Η ερώτηση σχηματίζεται με την προσθήκη στη ρίζα του ρήματος της κατάληξης μπορώ και στη συνέχεια της κατάληξης του Ενεστώτα Διαρκείας. Ακολουθεί η ερωτηματική λέξη mi στην οποία κολλάνε οι προσωπικές καταλήξεις.
Ρίζα Ρήματος+Κατάληξη Μπορώ+Κατάληξη Εν. Διαρκείας mi+(y)+Προσωπικές Καταλήξεις*
Ρίζα Ρήματος +(y)+ -abil/-ebil+ ir mi+(y)+Προσωπικές Καταλήξεις*
*Πλην του γ' προσώπου πληθυντικού αριθμού όπου η προσωπική κατάληξη προστίθεται στη ρίζα του ρήματος μετά την κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας.
Θα πάρουμε και πάλι το ρήμα koşmak να δούμε πως σχηματίζει την ερώτηση
koş+abil+ir mi+y+im= koşabilir miyim?
koşabilir misin?
koşabilir mi?
koşabilir miyiz?
koşabilir misiniz?
koşabilirler mi?
ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ
Η αρνητική ερώτηση σχηματίζεται με το ρήμα στην αρνητική μορφή του γ' ενικού προσώπου και στη συνέχεια ακολουθεί η ερωτηματική λέξη mı στην οποία προστίθενται οι προσωπικές καταλήξεις.
Ρίζα Ρήματος+(y)+Αρνητική Κατάληξη Μπορώ (γ' ενικού προσώπου)+Αρνητική κατάληξη Εν. Διαρκείας mı+Προσωπικές Καταλήξεις*
Ρίζα Ρήματος+(y)+-a/-e+ -maz/-mez mı+Προσωπικές Καταλήξεις*
*Πλην του γ' προσώπου πληθυντικού αριθμού όπου η προσωπική κατάληξη προστίθεται στη ρίζα του ρήματος μετά την κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας.
Ας δούμε τα παραπάνω σε ένα παράδειγμα:
koş+a+maz mι+y+ιm = koşamaz mιyιm?
koşamaz mısın?
koşamaz mı?
koşamaz mıyız?
koşamaz mısınız?
koşamazlar mı?
ΤΟΝΙΣΜΟΣ
Στην κατάφαση ο τόνος μπαίνει στην κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας
Στην άρνηση ο τόνος μπαίνει στην αρνητική κατάληξη του Μπορώ
Στην ερώτηση ο τόνος μπαίνει στην κατάληξη του Ενεστώτα Διαρκείας
Στην αρνητική ερώτηση ο τόνος μπαίνει στην αρνητική κατάληξη του Μπορώ
Στο Επόμενο Μάθημα
Θα δούμε το ρήμα ΜΠΟΡΩ στον Αόριστο
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου